Dostluk (Özet) : Dostluk, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleabat bir düzen değildir. Dostluk, topluluk süresince insanların filvaki kesinlikle davrandıklarını değil, kesinlikle davranmaları icap ettiğini gösterir. Dostluk, kendisine uyulmak ve uygulanmak derunin vardır. Türe kıymeti zımnında, insanlar arası ilişkileri bir düzene almak, maşeri yaşamın gerçekleşmesini tedariklemek lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Dostluk düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin içinsına onaylama edilmesi ve uyulması gereken, banko sahih kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle topluluk süresince insanların tasarruf ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her hin mümkündür. “İşte tüze, anatomi davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir cümle, bir bütündür.” İnsan-anatomi, anatomi-natür ilişkilerinin insanlığın ortak çıkarı ve huzuru derunin evrensel ilkelerle güvence altına düzenınmasıdır. Dostluk, insanlık seviyesi derunin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biraşırı düşünüm ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, topluluk sözleşmesi, natür ve insanlar olarak tamlayan görüşlerdir. Dostluk Nedir Dostluk, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun ortak iyiliğini tedariklemek için konulan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, pay ve seçimın kâffesidür. Elan münteşir bir tanımıyla tüze, adalete yönelmiş maşeri evetşama düzenidir. Dostluk Sözcük Anlamı Dostluk kelimesi Arapça “pay” kökünden hasılat ve pay kelimesinin çoğşanlı olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “pay” kelimesinin çoğşanlı “ilenme’kak”tır. Türk Yürek Kurumu’na göre tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım gücünü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” fehvaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet fehvaında da kullanılır. Fen Anlamı Dostluk dönemden döneme değişmiş olduğu derunin hala doyurucu bir tanım yapılamamıştır. Kant “Dostlukçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok onaylama edilen tanımı ise: “Belli bir zamanda sınırlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması ülke zoruna (müeyyide) bentlanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak tüze, kendi süresince gerçek olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun eşhas arası ilişkileri iş düzlük kısmına Özel Dostluk, eşhas ile ülke veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Dostluk, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ödenek Esas Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun kafalıca madun dallarıdır. Dostluk Kuralları ve Özellikleri Hukuku sair toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik ülke tarafından güvenceye düzenınmış ve cebri yapmış oldurımlara iye olmasıdır. Dostluk kuralları anatomi davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun porte yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla model nitelikteki mecmu durumlarda uygulanması sağlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Dostluk düzlükında yapmış oldurım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek derunin kullanılır. Dostluk düzenini sağlamayı ve korumayı amaçlayan yapmış oldurımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve manevi yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yapmış oldurımlar bu durumları çelmek derunin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, cezaevi ve nakit cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, fırka yama; algı hukukunda algı ve kaçakçılık cezaları kabil ayrımlı tüze dallarında ayrımlı yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakadar çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; zihini bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik değil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek veya siyasal görüşleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan tüze, genel olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Dostluk, adalete yönelmiş maşeri bir evetşama düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kullanışlı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşeri yaşamı düzenleyip insanların barış ve güvenlik süresince bir arada evetşamalarını sağlamaktır. 2. Tatbikî Yarar (Içtimai İhtiyaçların önlanması) Hukukun kullanışlı amacını, maşeri gerçeklik belirler. Dostluk bu fonksiyonu ile topluluk süresince yaşayan insanların, birbirleri ile hazırlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanoğlunun yapısından kaynaklanan ihtiyaçlarını içinlamaya çdüzenışır. Dostluk bu fonksiyonu ile doğum, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir tüze düzeni yaşamın gerçek gerçeklerini görmezden gelemez. Dostluk düzeni, insanoğlunun natürel yapısına ve bundan ileri mevrut gereksinimlerine onat yetişmek zorundadır. Dostluk önemli ölçüde, konuşu gerçeklere de bağlıdır; konuşu gereksemelara uymalı ve onları içinlamalıdır. 3. Türe Dostluk bu fonksiyonu ile sınırlı bir kombinezon altına aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak ciddi kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En gücük tanımıyla doğruluk, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yetişmek üzere dü ayrımlı anlamda kullanılır. Türe gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet fehvaında zatî bir özelliği deyimler. Nüfus her hin haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni tesviye etmek uğrunda kalıcı ve değsorunmez bir çaba gösterir. İşte bu tasarruf ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile alakadar oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk peritonı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği bağ biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze düzlükında hukuki porte olarak sözcük konusu olan doğruluk de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve idraklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Cemiyet derunindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini derunermiş kurallar mecmuü olarak tüze, bu değerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve kullanıvermek yerinde bulunmuş olduğuna göre, adaletin böylecene, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Dostluk normlarında doğruluk acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü doğruluk peritonı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm tüze sistemine ve sistemlerine hükümran bulunan, nesnel ve salt bir porte niteliğindeki adalettir. Dostluk bir topluluk düzenini derunerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; ister mevcut düzeni esirgemek, gerekse onu değsoruntirmeyi meşrulaştırmak derunin her hin adalete kafavurulur. Nesnel ve kanun üstü doğruluk hukukta içinmıza yerleşmiş tüze düzenlerinin birincil örneği, olması gereken tüze fehvaında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, mevcut tüze düzenlerinin kendisine onat olup olmadığı açısından bir porte ve kıymetlendirme ölçüsü olur. Gine bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun sahileştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile pozitif ve olumsuz içinlıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon istikrar süresince olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Normal olarak tüm tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri evetşama uyacak, hem de bu maşeri yaşamın barış süresince sürebilmesi derunin bir düzen görünümünü sağlamaya çdüzenışacaktır.